Jak nazywać zmienne w PHP

Czy zdarzyło Ci się kiedyś otworzyć stary projekt PHP i zastanawiać się:

„Co u licha robi ta zmienna $x1_data_old?”

Jeśli tak — spokojnie, nie jesteś sam.
Nazewnictwo zmiennych to temat, który z pozoru wydaje się błahy, ale w praktyce potrafi zadecydować o tym, czy Twój kod jest czytelny, łatwy w utrzymaniu, i przyjazny dla zespołu.

W tym artykule pokażę Ci, jak poprawnie i sensownie nazywać zmienne w PHP, jakie są dobre praktyki, a także czego unikać.
Będzie lekko, konkretnie i z przykładami. Gotowy? To lecimy.

Dlaczego dobre nazwy zmiennych są takie ważne?

Zacznijmy od podstaw. Zmienna w PHP to coś, co przechowuje dane — liczby, tekst, tablice, obiekty itd. Ale sama zmienna to tylko „pudełko”. To, jak ją nazwiesz, decyduje o tym, czy kod będzie zrozumiały.

Porównaj dwa przykłady:

$u = "Jan Kowalski";
$d = 32;
$t = "2025-10-09";

I teraz ten sam fragment, ale poprawnie nazwany:

$userName = "Jan Kowalski";
$userAge = 32;
$registrationDate = "2025-10-09";

Drugi wariant czyta się jak zdanie — nawet ktoś, kto nie zna projektu, od razu wie, co się dzieje.
Dobra nazwa zmiennej to jak dobra etykieta na słoiku: od razu wiesz, co jest w środku.

Zasady nazewnictwa zmiennych w PHP

Zanim zaczniemy wymyślać kreatywne nazwy, musimy znać kilka technicznych reguł, które PHP nakłada na zmienne.

2.1. Każda zmienna w PHP zaczyna się od znaku `$`

To znak rozpoznawczy PHP — żadnych wyjątków.
Przykład:

$name = "Adam";
$age = 28;

Bez $ kod po prostu nie zadziała.

2.2. Nazwy zmiennych mogą zawierać litery, cyfry i podkreślenia (`_`)

Ale nie mogą zaczynać się od cyfry.
✅ Poprawnie:

$user1 = "Kasia";
$_counter = 10;

❌ Niepoprawnie:

$1user = "Kasia"; // Błąd składni

2.3. PHP rozróżnia wielkość liter

To bardzo ważne! $userName i $username to dwie różne zmienne.

$username = "Tomek";
echo $userName; // Undefined variable! (błąd)

Dlatego warto trzymać się jednej konwencji i nie mieszać wielkości liter.

Style nazewnictwa – camelCase, snake_case, PascalCase?

Skoro już wiemy, co można, a czego nie — przejdźmy do stylów nazewnictwa.
To sposób, w jaki łączymy kilka słów w jednej nazwie.

camelCase

Pierwsze słowo piszemy małymi literami, kolejne zaczynamy wielką literą:

$firstName;
$totalPrice;
$maxUploadSize;

Najczęściej używany styl w PHP — czytelny, krótki i zgodny z konwencjami PSR (PHP Standards Recommendations).

snake_case

Wszystkie litery małe, słowa oddzielone podkreśleniami:

$first_name;
$total_price;
$max_upload_size;

Spotykany głównie w starszych projektach lub w kodzie baz danych.
Niektórzy go lubią, bo jest „stabilny wizualnie” — ale w nowoczesnym PHP raczej króluje camelCase.

PascalCase

Każde słowo zaczyna się wielką literą:

$FirstName;
$TotalPrice;

W PHP ten styl zarezerwowany jest raczej dla nazw klas niż zmiennych.

Jak wymyślać dobre nazwy zmiennych?

Tutaj zaczyna się prawdziwa zabawa.
Bo sama znajomość zasad to jedno, a nadawanie sensownych nazw — drugie.

4.1. Nazwa powinna mówić, co zmienna przechowuje

Nie temp, data, info — to nic nie mówi.
Lepsze: userData, orderInfo, tempFilePath.

// Złe:
$data = ["Jan", "Kowalski", 35];

// Dobre:
$userProfile = ["firstName" => "Jan", "lastName" => "Kowalski", "age" => 35];

4.2. Używaj rzeczowników dla danych, czasowników dla funkcji

Zmienna to rzecz — niech brzmi jak rzecz.
$count, $userList, $orderDate — super.
Funkcja natomiast powinna coś robić: getUserList(), calculatePrice().

4.3. Unikaj skrótów (chyba że są oczywiste)

Zmienna $usrDt może skrócić nazwę o kilka znaków, ale utrudni zrozumienie kodu.
Z kolei $url czy $db są akceptowalne — to skróty znane wszystkim programistom.

4.4. Nie bój się dłuższych nazw

Krótko nie znaczy lepiej.
Lepiej napisać $totalOrderPrice niż $top.
Ten drugi może oznaczać cokolwiek.

4.5. Używaj kontekstu

Jeśli masz klasę User, nie musisz nazywać zmiennej $userName wewnątrz niej — wystarczy $name.
Kontekst mówi wszystko.

Przykłady dobrego i złego nazewnictwa

Złe nazwy	Dobre nazwy	Dlaczego?
`$x`, `$y`, `$z`	`$width`, `$height`, `$depth`	Opisują, co dana wartość oznacza
`$temp`, `$data`	`$userInput`, `$orderDetails`	Konkretne i opisowe
`$flag`	`$isActive`, `$hasError`	Flagi logiczne powinny zaczynać się od is, has, can
`$list1`, `$list2`	`$pendingOrders`, `$completedOrders`	Wskazują kontekst
`$str`	`$emailAddress`, `$customerName`	Typ danych nie jest tak ważny jak jego znaczenie

Konwencje i standardy PSR

Jeśli chcesz pisać profesjonalny kod PHP, warto znać PSR-1 i PSR-12 — oficjalne wytyczne dotyczące stylu kodu.

Najważniejsze zasady dotyczące nazw zmiennych:

zmienne i metody: camelCase
klasy: PascalCase
stałe: UPPER_CASE_Z_PODKREŚLENIAMI

Przykład:

class UserProfile {
    private $userName;
    private $userEmail;

    const MAX_LOGIN_ATTEMPTS = 5;

    public function getUserName() {
        return $this->userName;
    }
}

Trzymanie się tych zasad sprawia, że Twój kod wygląda profesjonalnie i jest zgodny z praktykami branży.

Automatyczne sprawdzanie stylu kodu

Nie musisz wszystkiego pilnować ręcznie.
Istnieją narzędzia, które zrobią to za Ciebie — np. PHP_CodeSniffer.

Jak to działa?

Instalujesz przez Composer: composer require --dev squizlabs/php_codesniffer
Uruchamiasz analizę: ./vendor/bin/phpcs --standard=PSR12 src/
Narzędzie wskaże Ci miejsca, gdzie kod łamie standardy (np. złe nazwy zmiennych).

To świetny sposób, żeby automatycznie utrzymać porządek w kodzie bez zbędnego wysiłku.

Najczęstsze błędy przy nazywaniu zmiennych w PHP

Zobacz, jakie grzechy popełniają początkujący programiści (i nie tylko):

8.1. Zmienna o zbyt ogólnej nazwie

$data = getData();

Co to za dane? Od czego? Dla kogo?

Lepsze:

$customerData = getCustomerData();

8.2. Nazwy po polsku

Nigdy, przenigdy nie rób tak:

$imieUzytkownika = "Kasia";

Trzymaj się języka angielskiego — to uniwersalny standard w programowaniu.

8.3. Nadmierne używanie skrótów

$usrCnt = 10;

Lepiej:

$userCount = 10;

8.4. Łączenie stylów

$user_nameList = ["Jan", "Ola"]; // Pomieszane camelCase i snake_case

Zawsze wybieraj jedną konwencję i się jej trzymaj.

Jak dobrać nazwę do typu danych?

Liczby

Używaj słów takich jak: count, number, total, sum, max, min.

$userCount = 5;
$totalPrice = 249.99;

Tablice

Nazwy w liczbie mnogiej: users, orders, products.

$users = ["Ania", "Tomek", "Kasia"];

Zmienne logiczne (bool)

Zaczynaj od is, has, can, should.

$isLoggedIn = true;
$hasPermission = false;

Obiekty

Używaj rzeczowników opisujących byt:

$user = new User();
$order = new Order();

Bonus: przykładowy kod z dobrym nazewnictwem

Zobaczmy mini-przykład, jak wygląda czytelny, dobrze nazwany kod PHP:

<?php

class OrderProcessor {
    private $orderData;
    private $taxRate = 0.23;

    public function __construct(array $orderData) {
        $this->orderData = $orderData;
    }

    public function calculateTotalPrice(): float {
        $netPrice = $this->orderData['price'];
        $totalPrice = $netPrice + ($netPrice * $this->taxRate);
        return round($totalPrice, 2);
    }

    public function printSummary(): void {
        $customerName = $this->orderData['customerName'];
        $totalPrice = $this->calculateTotalPrice();
        echo "Klient: $customerName, do zapłaty: $totalPrice zł";
    }
}

$order = new OrderProcessor([
    'customerName' => 'Jan Kowalski',
    'price' => 120.00
]);

$order->printSummary();

Ten kod czyta się prawie jak historia:

„Tworzymy zamówienie, obliczamy całkowitą cenę, drukujemy podsumowanie.”

I o to właśnie chodzi w dobrym nazewnictwie!

Dobre nazwy zmiennych w PHP to nie tylko kwestia estetyki — to inwestycja w jakość kodu.
Kod, który łatwo się czyta, łatwo się też utrzymuje i rozwija.